اسپلنومگالی و تشخیص با سونوگرافی طحال

اسپلنومگالی به بزرگ شدن غیرطبیعی طحال اشاره دارد. طحال، عضوی بیضی‌شکل است که در سمت چپ بالای شکم، درست زیر دنده‌ها و نزدیک معده قرار دارد. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند بیماری‌های عفونی، خونی، یا متابولیک رخ دهد و به عملکرد طبیعی بدن آسیب وارد کند.

اسپلنومگالی چیست؟

اسپلنومگالی به بزرگ شدن غیرطبیعی طحال اشاره دارد، اندامی بیضی‌شکل که در سمت چپ بالای شکم، زیر قفسه دنده‌ای قرار دارد و بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود.
این وضعیت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی (مانند مونونوکلئوز یا سل)، بیماری‌های خونی (مانند تالاسمی یا لوسمی)، اختلالات کبدی (مانند سیروز)، یا بیماری‌های متابولیک و ذخیره‌ای (مانند بیماری گوشه). طحال نقش کلیدی در تصفیه خون، از بین بردن سلول‌های خونی فرسوده، تولید گلبول‌های سفید و ذخیره خون دارد. در صورت بزرگ شدن، طحال ممکن است عملکرد طبیعی خود را از دست داده و عوارضی مانند کم‌خونی، کاهش پلاکت‌ها، و ضعف سیستم ایمنی ایجاد کند. تشخیص اسپلنومگالی معمولاً از طریق معاینه بالینی، آزمایش خون و روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی طحال انجام می‌شود، و درمان آن به علت اصلی بستگی دارد.
در این مقاله سعی کردیم اطلاعات مفیدی در رابطه با این بیماری و تشخیص اسپلنومگالی با سونوگرافی طحال ارائه کنیم.

رزرو نوبت رایگان مشاوره از مرکز سونوگرافی سپید

 وظایف اصلی طحال در بدن

طحال یکی از اجزای مهم سیستم ایمنی و خون‌ساز بدن است که وظایف زیر را بر عهده دارد:

• تصفیه خون: حذف گلبول‌های قرمز و سفید قدیمی یا آسیب‌دیده.
• ذخیره خون: به‌ویژه در شرایط اضطراری مانند خونریزی.
• تولید لنفوسیت‌ها: برای تقویت سیستم ایمنی بدن.
• ذخیره پلاکت‌ها: که در فرآیند انعقاد خون نقش دارند.

علل شایع اسپلنومگالی

دلایل متعددی می‌توانند منجر به بزرگ شدن طحال شوند، از جمله:

1. بیماری‌های عفونی:

• عفونت‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز
• عفونت‌های باکتریایی مانند سل
• عفونت‌های انگلی مانند مالاریا

2. اختلالات خونی:

• تالاسمی و کم‌خونی داسی‌شکل
• لوسمی و لنفوم (سرطان خون و غدد لنفاوی)

3. بیماری‌های کبدی:

• سیروز کبدی که باعث افزایش فشار در سیستم ورید پورتال می‌شود.

4. بیماری‌های ذخیره‌ای:

• بیماری گوشه (Gaucher) و نیمن‌پیک که باعث تجمع مواد زائد در طحال می‌شوند.

5. سایر علل:

• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس
• ضربه به طحال یا آسیب‌های فیزیکی

علائم و نشانه‌های بزرگ شدن طحال

اسپلنومگالی ممکن است در ابتدا بدون علامت باشد، اما با پیشرفت بیماری علائم زیر ظاهر می‌شود:

1. درد و فشار در ناحیه شکم:

• بیمار ممکن است در سمت چپ بالای شکم، درد یا احساس فشار تجربه کند.

2. احساس سیری زودرس:

• طحال بزرگ‌شده به معده فشار می‌آورد و باعث می‌شود بیمار پس از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری کند.

3. خستگی و ضعف:

• به دلیل کم‌خونی یا کاهش گلبول‌های سفید.

4. افزایش عفونت‌ها:

• طحال بزرگ می‌تواند باعث کاهش گلبول‌های سفید و در نتیجه ضعف سیستم ایمنی شود.

5. خونریزی یا کبودی آسان:

• کاهش پلاکت‌ها به دلیل اختلال عملکرد طحال.

6. تب و کاهش وزن:

• به‌ویژه در بیماری‌های مرتبط با عفونت یا سرطان.

روش‌های تشخیص اسپلنومگالی

معاینه فیزیکی:

پزشک از طریق لمس شکم، طحال را بررسی می‌کند. طحال بزرگ معمولاً به‌آسانی در زیر قفسه سینه قابل لمس است.

نقش سونوگرافی در تشخیص:

سونوگرافی طحال یکی از دقیق‌ترین و غیرتهاجمی‌ترین روش‌ها برای بررسی اندازه و ساختار طحال است.

• ویژگی‌های سونوگرافی طحال:
  • اندازه‌گیری ابعاد طحال
  • ارزیابی بافت و تراکم آن
  • بررسی وجود توده‌ها یا آسیب‌های ناشی از ضربه
• مزایای سونوگرافی:
  • بدون درد و ایمن
  • هزینه کمتر نسبت به سی‌تی‌اسکن
  • امکان بررسی هم‌زمان طحال و سایر اندام‌های شکمی

سایر روش‌های تصویربرداری:

1. سی‌تی‌اسکن یا MRI:
   • برای بررسی جزئیات دقیق‌تر.
2. آزمایش خون:
   • ارزیابی کم‌خونی، عفونت‌ها یا کاهش پلاکت‌ها.

عوارض و خطرات مرتبط با اسپلنومگالی

1. پارگی طحال:

• طحال بزرگ‌شده به‌راحتی در اثر ضربه یا فشار فیزیکی دچار پارگی می‌شود که ممکن است منجر به خونریزی داخلی شدید و تهدیدکننده زندگی شود.

2. کم‌خونی و خونریزی:

• طحال بزرگ تعداد گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را کاهش می‌دهد که منجر به کم‌خونی و کاهش توانایی انعقاد خون می‌شود.

3. افزایش احتمال عفونت‌ها:

• کاهش گلبول‌های سفید خطر عفونت‌های شدید را بالا می‌برد.

4. فشار بر اندام‌های مجاور:

• طحال بزرگ ممکن است به معده و سایر اعضای شکمی فشار وارد کند و عملکرد آن‌ها را مختل کند.

روش‌های درمان اسپلنومگالی

1. درمان دارویی:

• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی:
  • استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدویروسی.
• بیماری‌های خودایمنی:
  • داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها.
• کم‌خونی یا اختلالات خونی:
  • انتقال خون یا داروهای خاص برای کنترل تولید سلول‌های خونی.

2. جراحی (اسپلنکتومی):

• در موارد شدید، برداشتن طحال ممکن است ضروری باشد.
• این روش خطر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد و نیاز به واکسیناسیون‌های خاص دارد.

3. مراقبت‌های حمایتی:

• اجتناب از فعالیت‌های خطرناک:
  • برای کاهش خطر پارگی طحال.
• تغذیه مناسب:
  • مصرف غذاهای غنی از آهن و ویتامین‌ها برای مقابله با کم‌خونی.

4. درمان‌های هدفمند:

• برای بیماری‌های خاص مانند تالاسمی، درمان‌های ژنتیکی یا پیوند مغز استخوان.

پیشگیری از عوارض بزرگ شدن طحال

1. واکسیناسیون:

• به‌ویژه برای بیماران بدون طحال یا با ضعف سیستم ایمنی.

2. معاینات منظم پزشکی:

• انجام سونوگرافی و آزمایش‌های دوره‌ای برای پایش وضعیت.

3. سبک زندگی سالم:

• اجتناب از مصرف الکل و دخانیات
• ورزش منظم و تغذیه سالم

پرسش‌های متداول (FAQs)

1.  آیا اسپلنومگالی همیشه خطرناک است؟
   نه، اما اگر درمان نشود، می‌تواند به عوارض جدی مانند پارگی طحال یا عفونت منجر شود.
2. آیا سونوگرافی بهترین روش تشخیص است؟
   بله، سونوگرافی یک روش سریع، ایمن، و غیرتهاجمی برای تشخیص اسپلنومگالی است.
3.  آیا طحال برداشته شود، می‌توان بدون آن زندگی کرد؟
   بله، اما سیستم ایمنی ضعیف‌تر خواهد شد و باید اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون انجام شود.
4. بزرگ شدن طحال چه زمانی نیاز به جراحی دارد؟
   زمانی که خطر پارگی وجود دارد یا طحال به‌طور جدی عملکرد سایر اندام‌ها را مختل کرده باشد.
5. آیا ورزش برای افراد مبتلا به اسپلنومگالی بی‌خطر است؟
   ورزش‌های سنگین و تماسی توصیه نمی‌شوند زیرا خطر پارگی طحال را افزایش می‌دهند.

کلام پایانی

اسپلنومگالی یا بزرگ شدن طحال، یک اختلال پیچیده است که می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلف باشد. تشخیص به‌موقع، به‌ویژه از طریق سونوگرافی در مرکز سونوگرافی و تصویربرداری ، و درمان مناسب می‌تواند خطرات و عوارض آن را کاهش دهد. مراقبت‌های منظم و انتخاب سبک زندگی سالم نیز نقش مهمی در مدیریت این بیماری دارند.

شماره تماس مشاوره رایگان :
09305576635
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳