پانکراس یا لوزالمعده یکی از اندامهای حیاتی بدن است که نقش کلیدی در گوارش و تنظیم قند خون دارد. این اندام مستطیلی شکل در قسمت بالای شکم و پشت معده قرار گرفته و از طریق تولید آنزیمها و هورمونها، در فرآیندهای متابولیک بدن شرکت میکند. هرگونه مشکل در عملکرد پانکراس میتواند تأثیرات جدی بر سلامت داشته باشد.در این مقاله به بررسی کامل پانکراس، بیماریهایی مانند التهاب پانکراس (پانکراتیت)، تومورهای پانکراس و کیستهای پانکراس میپردازیم و اهمیت استفاده از سونوگرافی در تشخیص این بیماریها را در بهترین مرکز سونوگرافی غرب تهران توضیح میدهیم.
پانکراس چیست و چه وظایفی دارد؟
پانکراس به طول 15 تا 20 سانتیمتر، از سه بخش تشکیل شده است:
- سر پانکراس: در نزدیکی روده دوازدهه قرار دارد.
- بدنه پانکراس: بخش میانی و اصلی پانکراس است.
- دم پانکراس: انتهاییترین قسمت که به سمت طحال کشیده شده است.
رزرو نوبت رایگان مشاوره از مرکز سونوگرافی سپید
فرم اصلی
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
وظایف اصلی پانکراس
- تولید آنزیمهای گوارشی:
- آمیلاز: برای تجزیه کربوهیدراتها.
- لیپاز: برای هضم چربیها.
- پروتئاز: برای شکستن پروتئینها.
- تولید هورمونهای ضروری:
- انسولین: کاهش قند خون.
- گلوکاگون: افزایش قند خون.
- سوماتواستاتین: تنظیم ترشح هورمونها.
التهاب پانکراس (پانکراتیت) چیست؟
پانکراتیت به معنای التهاب در لوزالمعده یا پانکراس است که میتواند بهصورت حاد یا مزمن بروز کند. این بیماری، بسته به شدت و مدت زمان التهاب، میتواند از یک مشکل ساده و گذرا تا یک شرایط جدی و تهدیدکننده برای زندگی متغیر باشد. در ادامه، بهطور مفصل به انواع، علائم، دلایل، عوارض، و روشهای درمان آن میپردازیم.
انواع پانکراتیت
1. پانکراتیت حاد
نوعی التهاب ناگهانی و شدید است که معمولاً در مدت کوتاهی (چند روز) بروز کرده و در صورت درمان مناسب، بهبود مییابد.
- ویژگیها:
- اغلب به دلیل سنگ صفراوی یا مصرف زیاد الکل ایجاد میشود.
- ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
2. پانکراتیت مزمن
این نوع التهاب، پایدار و طولانیمدت است که با تخریب تدریجی بافت پانکراس همراه است. پانکراتیت مزمن معمولاً به دلیل مصرف مزمن الکل یا بیماریهای زمینهای دیگر ایجاد میشود.
- ویژگیها:
- بافت پانکراس دچار زخم یا کلسیفیکاسیون میشود.
- میتواند منجر به از کار افتادن کامل پانکراس شود.
علائم پانکراتیت حاد
- درد شکم:
- درد شدید و ناگهانی در قسمت بالای شکم که ممکن است به پشت کمر انتشار یابد.
- معمولاً پس از خوردن غذاهای چرب یا سنگین تشدید میشود.
- تهوع و استفراغ: اغلب همراه با درد شدید است.
- تب و لرز: نشاندهنده التهاب و عفونت.
- نفخ و تورم شکم: به دلیل تجمع گاز یا مایع در شکم.
- زردی: در صورت وجود انسداد در مجاری صفراوی.
علائم پانکراتیت مزمن
- درد شکم پایدار: ممکن است متناوب یا مداوم باشد.
- کاهش وزن بدون دلیل: به دلیل ناتوانی در هضم و جذب مواد غذایی.
- مدفوع چرب و بدبو: نشاندهنده سوءجذب چربیها است.
- دیابت ثانویه: به دلیل تخریب سلولهای تولیدکننده انسولین.
علل شایع پانکراتیت حاد
- سنگهای صفراوی:
- شایعترین علت پانکراتیت حاد.
- سنگهای صفراوی میتوانند مجاری پانکراس را مسدود کرده و باعث التهاب شوند.
- مصرف زیاد الکل:
- دومین علت شایع.
- مصرف ناگهانی یا مزمن الکل میتواند به آسیب پانکراس منجر شود.
- آسیبهای شکمی یا جراحی:
- آسیب مستقیم به پانکراس یا جراحیهای شکمی ممکن است باعث التهاب شود.
- مصرف برخی داروها:
- داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، دیورتیکها، و برخی آنتیبیوتیکها میتوانند باعث پانکراتیت شوند.
علل شایع پانکراتیت مزمن
- مصرف مداوم الکل: شایعترین دلیل پانکراتیت مزمن.
- بیماریهای ژنتیکی: مانند فیبروز کیستیک.
- اختلالات خودایمنی: بدن به بافت پانکراس حمله میکند.
- اختلالات متابولیک: مانند افزایش کلسیم خون یا چربی خون.
عوارض پانکراتیت
- کیست کاذب پانکراس:
- تجمع مایع در کیسهای اطراف پانکراس.
- ممکن است عفونت یا پارگی ایجاد کند.
- نارسایی پانکراس:
- کاهش یا توقف تولید آنزیمها و هورمونهای ضروری.
- منجر به سوءجذب غذا و دیابت میشود.
- عفونت پانکراس:
- التهاب عفونی که نیاز به درمان سریع با آنتیبیوتیک دارد.
- سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS):
- التهاب شدید ممکن است بر ریهها تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات تنفسی شود.
- انسداد روده یا مجاری صفراوی:
- التهاب میتواند باعث انسداد روده یا مجاری صفراوی شود.
تشخیص پانکراتیت
1. معاینه بالینی و تاریخچه پزشکی
پزشک با بررسی علائم، سابقه بیماری، و مصرف الکل یا دارو، پانکراتیت را مشکوک میکند.
2. آزمایشهای تشخیصی
- آزمایش خون:
- افزایش سطح آنزیمهای آمیلاز و لیپاز در خون.
- بررسی سطح گلوکز و چربی خون.
- آزمایش مدفوع:
- بررسی سوءجذب چربیها.
3. تصویربرداری پزشکی
- سونوگرافی شکم:
- بهترین روش اولیه برای بررسی التهاب پانکراس یا همان لوزالمعده انجام سونوگرافی گوارشی است و همچنین برای سونوگرافی شکم برای تشخیص سنگهای صفراوی، یا انسداد مجاری پانکراس نیز به کار می رود.
- سیتیاسکن:
- برای ارزیابی شدت آسیب یا عوارض.
- MRI:
- برای مشاهده دقیقتر بافتهای نرم و مجاری پانکراس.
- ERCP (اندوسکوپی با تصویربرداری):
- بررسی دقیق مجاری صفراوی و پانکراس.
درمان پانکراتیت حاد
- بستری شدن در بیمارستان:
- تجویز مایعات وریدی برای جلوگیری از کمآبی.
- کنترل درد با مسکنهای قوی.
- قطع مصرف غذا و نوشیدنی برای استراحت دادن به پانکراس.
- درمان علت زمینهای:
- خارج کردن سنگهای صفراوی.
- قطع داروهای مسبب التهاب.
- پرهیز از مصرف الکل.
- درمان عفونتها:
- استفاده از آنتیبیوتیکها در صورت عفونت.
درمان پانکراتیت مزمن
- مدیریت درد:
- استفاده از مسکنها یا روشهای تسکینی مانند بلاک عصب.
- آنزیمهای جایگزین پانکراس:
- تجویز آنزیمهای گوارشی برای کمک به هضم غذا.
- تغییر رژیم غذایی:
- پرهیز از چربیهای زیاد و مصرف وعدههای کوچکتر.
- جراحی:
- برای خارج کردن کیستها یا تخلیه مجاری مسدود شده.
پیشگیری از پانکراتیت
- پرهیز از الکل و سیگار:
- ترک مصرف الکل و سیگار خطر ابتلا را کاهش میدهد.
- تغذیه سالم:
- مصرف غذاهای سالم و کمچرب.
- کنترل بیماریهای زمینهای:
- درمان اختلالات متابولیک و بیماریهای صفراوی.
- چکاپهای منظم پزشکی:
- بررسی وضعیت پانکراس و مجاری صفراوی.
مزایای سونوگرافی در تشخیص بیماریهای پانکراس
- غیرتهاجمی و بدون درد.
- دقت بالا در شناسایی تومورها، کیستها و التهابها.
- هزینه کمتر نسبت به روشهای دیگر.
- دسترسی سریع به نتایج.
روش انجام سونوگرافی پانکراس
- بیمار باید ناشتا باشد تا گاز معده کاهش یابد.
- پزشک با استفاده از مبدل سونوگرافی، تصاویر دقیقی از پانکراس تهیه میکند.
بهترین مرکز سونوگرافی غرب تهران
در بهترین مراکز سونوگرافی غرب تهران، از دستگاههای پیشرفته و متخصصین مجرب استفاده میشود. این مراکز توانایی ارائه تصاویر با کیفیت بالا و تشخیص دقیق بیماریهای پانکراس را دارند.
پیشگیری از بیماریهای پانکراس
- تغذیه سالم: مصرف میوهها، سبزیجات و چربیهای سالم.
- اجتناب از مصرف زیاد الکل و سیگار.
- کنترل دیابت و چاقی.
- چکاپهای منظم پزشکی.
جدول مقایسه بیماریهای پانکراس
| بیماری | علائم اصلی | روش تشخیص | درمان اصلی |
|---|---|---|---|
| پانکراتیت | درد شکم، تهوع، تب | سونوگرافی، آزمایش خون | درمان دارویی، تغییر سبک زندگی |
| سرطان پانکراس | زردی، کاهش وزن، خستگی | سونوگرافی، سیتیاسکن | جراحی، شیمیدرمانی |
| کیست پانکراس | درد شکم، تهوع، کاهش وزن | سونوگرافی، MRI | نظارت یا جراحی |
شماره تماس مشاوره رایگان :
۰۹۱۲۰۱۶۵۷۰۳
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳
آدرس اینستاگرام :
clinic.sepidd@
سؤالات متداول
- آیا پانکراتیت خطرناک است؟ بله، اگر درمان نشود میتواند به عوارض جدی مانند نکروز پانکراس یا دیابت منجر شود.
- سونوگرافی برای تشخیص بیماریهای پانکراس کافی است؟ سونوگرافی اولین قدم است، اما ممکن است نیاز به آزمایشهای تکمیلی مانند MRI و سیتیاسکن باشد.
- چگونه از بیماریهای پانکراس پیشگیری کنیم؟ با تغذیه سالم، اجتناب از مصرف الکل و سیگار، و کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت.
- بهترین زمان برای انجام سونوگرافی پانکراس چه زمانی است؟ بهترین زمان، هنگامی است که ناشتا باشید تا گاز معده مانع دیدن پانکراس نشود.
کلام پایانی
پانکراس، اندامی حیاتی با وظایف گسترده است که سلامت آن برای عملکرد بدن ضروری است. بیماریهای پانکراس از جمله پانکراتیت، تومورها و کیستها، نیاز به تشخیص سریع و درمان مناسب دارند. سونوگرافی بهعنوان یک روش ایمن و مؤثر، نقش کلیدی در تشخیص این بیماریها دارد. مراجعه به بهترین مراکز سونوگرافی غرب تهران با تجهیزات پیشرفته و متخصصین باتجربه میتواند گامی مؤثر در حفظ سلامت شما باشد.
بدون دیدگاه