سنگ کیسه صفرا یکی از مشکلات رایج دستگاه گوارش است که به دلایل مختلفی در سنگ کیسه صفرا در خانمها بیش از آقایان رخ می‌دهد. این سنگ‌ها ممکن است بدون علامت خاصی باشند یا در برخی موارد باعث دردهای شدید و مشکلات گوارشی شود که راه تشخیص آن سونوگرافی در مرکز سونوگرافی خوب است. شایع‌تر بودن این مشکل در خانمها به عواملی همچون هورمون‌ها، بارداری، داروهای هورمونی و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی بانوان مربوط میشود. در این مقاله، دلایل اصلی شیوع سنگ کیسه صفرا در خانمها را بررسی خواهیم کرد.
رزرو نوبت رایگان مشاوره از مرکز سونوگرافی سپید شهرک غرب
دلایل شیوع بیشتر سنگ کیسه صفرا در خانمها
۱. تأثیر هورمون‌های زنانه
هورمون‌های استروژن و پروژسترون که در بدن زنان به میزان بالاتری وجود دارند، اثرات قابل‌توجهی بر تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا دارند. این هورمون‌ها، به خصوص در دوران بارداری و مصرف داروهای هورمونی مثل قرص‌های ضد بارداری و هورمون‌درمانی پس از یائسگی، باعث افزایش احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا می‌شوند.
استروژن
- افزایش تولید کلسترول: استروژن، میزان کلسترول تولید شده در کبد را افزایش می‌دهد. این افزایش کلسترول، اگر به درستی در صفرا حل نشود، می‌تواند باعث تشکیل کریستال‌های کلسترولی و در نهایت سنگ‌های کیسه صفرا شود.
- کاهش حلالیت صفرا: استروژن به طور غیرمستقیم موجب کاهش حلالیت کلسترول در صفرا میشود، که این موضوع می‌تواند به تشکیل سنگ کمک کند.
پروژسترون
پروژسترون نیز نقش مهمی در تشکیل سنگ کیسه صفرا دارد. این هورمون موجب کاهش انقباضات کیسه صفرا میشود و این به معنای آن است که تخلیه کیسه صفرا به خوبی صورت نمی‌گیرد. وقتی صفرا به طور مداوم در کیسه تجمع پیدا کند، احتمال تشکیل سنگ‌های کلسترولی یا سنگ‌های مختلط افزایش می‌یابد.
۲. بارداری و تغییرات هورمونی
بارداری یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا در خانمها شود. در دوران بارداری، سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد.
- کاهش جریان صفرا: در دوران بارداری، پروژسترون باعث کاهش انقباضات کیسه صفرا میشود، که این کاهش انقباضات می‌تواند منجر به تجمع صفرا و ایجاد سنگ شود.
- افزایش کلسترول در دوران بارداری: استروژن زیاد در بارداری نیز باعث افزایش سطح کلسترول در صفرا میشود. در این دوره، تجمع چربی‌ها و کلسترول در بدن به دلیل نیازهای تغذیه‌ای بیشتر است و همین موضوع ممکن است به تشکیل سنگ‌های کیسه صفرا کمک کند.
- افزایش سطح استروژن: در دوران بارداری، سطح استروژن به طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد که این موضوع باعث میشود کلسترول بیشتری به صفرا وارد شود و احتمال تشکیل سنگ‌ها افزایش یابد.
- کاهش انقباض کیسه صفرا به دلیل پروژسترون: در این دوران، پروژسترون نیز باعث کاهش انقباضات عضلات کیسه صفرا میشود که تخلیه صفرا را کاهش داده و آن را برای مدت طولانی‌تری در کیسه باقی می‌گذارد. این امر نیز تشکیل سنگ را تسهیل می‌کند.
۳. مصرف قرص‌های ضد بارداری و داروهای جایگزین هورمون
بسیاری از خانمها به دلایل مختلف از داروهای هورمونی همچون قرص‌های ضد بارداری یا درمان‌های جایگزین هورمونی استفاده می‌کنند. این داروها نیز می‌توانند سطح استروژن را در بدن افزایش دهند.
- قرص‌های ضد بارداری: استفاده طولانی‌مدت از این داروها ممکن است خطر تشکیل سنگ‌های کلسترولی در کیسه صفرا را افزایش دهد. استروژن اضافی حاصل از این داروها به‌طور مستقیم باعث افزایش کلسترول در صفرا و کاهش انقباض کیسه صفرا میشود که این عوامل زمینه‌ساز تشکیل سنگ هستند.
- هورمون‌درمانی پس از یائسگی: بسیاری از خانمها بعد از یائسگی برای کاهش علائم ناشی از کاهش سطح استروژن، به هورمون‌درمانی روی می‌آورند. این درمان هورمونی، هرچند مفید برای کنترل علائم یائسگی، می‌تواند خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد.
۴. تغییرات وزنی و نقش چاقی
چاقی به عنوان یکی از عوامل خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا شناخته میشود و زنان به دلیل تفاوت‌های هورمونی و عوامل محیطی، بیشتر در معرض این مشکل هستند.
- افزایش تولید کلسترول: در افراد چاق، سطح کلسترول در بدن بالاتر است که این موضوع موجب افزایش کلسترول در صفرا میشود و می‌تواند به تشکیل سنگ‌ها منجر شود.
- کاهش حلالیت کلسترول در صفرا: در افراد چاق، میزان کلسترول به قدری افزایش می‌یابد که صفرا دیگر قادر به حل کردن آن نیست، در نتیجه سنگ‌های کلسترولی ایجاد می‌شوند.
رژیم‌های لاغری سریع
کاهش وزن سریع به خصوص با رژیم‌های شدید و سخت، می‌تواند تعادل صفرا را برهم بزند و خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. خانمها اغلب بیشتر از مردان به رژیم‌های کاهش وزن سریع روی می‌آورند و این امر می‌تواند به طور غیرمستقیم بر افزایش خطر سنگ کیسه صفرا تاثیر بگذارد.
بهتر است اگر علائمی مربوط به سنگ کیسه صفرا دارید حتما به دکتر متخصص یا فوق تخصص گوارش مراجعه کنید تا در صورت لزوم برای تشخیص سنگ کیسه صفرا با سونوگرافی تجویز کنند.
رزرو نوبت رایگان مشاوره از مرکز سونوگرافی سپید
دریافت مشاوره سپید
۵. نقش سن و ژنتیک
با افزایش سن، احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا در هر دو جنس افزایش می‌یابد. اما خانمها در سنین بین ۲۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر از مردان در معرض خطر هستند.
ژنتیک نیز عاملی است که می‌تواند در افزایش خطر سنگ کیسه صفرا نقش داشته باشد. برخی از زنان به دلیل ژنتیک و سابقه خانوادگی بیشتر در معرض خطر هستند. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده‌تان مانند مادر، خواهر یا خاله‌تان سابقه سنگ کیسه صفرا داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر خواهد بود. برخی از ویژگی‌های ژنتیکی ممکن است باعث تولید بیشتر کلسترول و یا کاهش تخلیه صفرا شوند که این شرایط احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد.
- تأثیرات ژنتیکی: برخی از ویژگی‌های ژنتیکی ممکن است در تشکیل سنگ کیسه صفرا نقش داشته باشد. اگر در خانواده شما سابقه سنگ کیسه صفرا وجود داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر خواهد بود.
- هورمون‌درمانی پس از یائسگی : بعد از یائسگی، کاهش استروژن موجب بروز علائمی مانند گرگرفتگی و نوسانات خلقی میشود که برخی خانمها از هورمون‌درمانی برای کنترل این علائم استفاده می‌کنند. با این حال، افزایش سطح استروژن حاصل از این درمان‌ها نیز می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را بالا ببرد.
۶. رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر
اگرچه این عامل در هر دو جنس اثرگذار است، اما به دلیل تفاوت‌های هورمونی و فیزیولوژیکی، تأثیر آن در زنان بیشتر احساس میشود. مصرف غذاهای پرچرب، به ویژه غذاهای فرآوری‌شده، باعث افزایش کلسترول در صفرا میشود و در صورتی که فیبر کافی در رژیم غذایی وجود نداشته باشد، خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا بیشتر میشود.
جمع‌بندی سنگ کیسه صفرا در خانمها
شکیل سنگ کیسه صفرا در زنان به دلیل ترکیبی از عوامل هورمونی، سبک زندگی، رژیم غذایی و ژنتیکی بیشتر است.
سونوگرافی گوارشی در مرکز سونوگرافی غرب تهران یکی از بهترین راهکارهای تشخیص سنگ کیسه صفراست.
هورمون‌های زنانه، به‌ویژه استروژن و پروژسترون، نقش مهمی در این موضوع ایفا می‌کنند و افزایش سطح این هورمون‌ها در دوران بارداری، مصرف قرص‌های ضد بارداری و هورمون‌درمانی پس از یائسگی، احتمال بروز سنگ کیسه صفرا را بالا می‌برد. علاوه بر آن، سبک زندگی مانند مصرف غذاهای پرچرب و رژیم‌های لاغری سریع، به همراه چاقی و عوامل ژنتیکی نیز در این زمینه تأثیرگذار هستند.
برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا، می‌توان با رعایت رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب، و پرهیز از کاهش وزن سریع و استفاده خودسرانه از داروهای هورمونی، از سلامت کیسه صفرا مراقبت کرد.
همچنین انجام سونوگرافی کیسه صفرا بصورت دوره ای و تحت نظر دکتر فوق تخصص گوارش را فراموش نکنید که موجب میشود از ناراحتی و عوارض دردناک کیسه صفرا جلوگیری می کند.
شماره تماس مشاوره رایگان :
۰۹۳۰۵۵۷۶۶۳۵
۰۲۱۸۸۵۹۶۳۲۵
۰۲۱۸۸۰۹۰۵۸۳
بدون دیدگاه